Rusya’da düzenlenen Geleceğin Teknolojileri Forumu’nda Devlet Başkanı Vladimir Putin‘e ülkenin kuantum bilişim alanındaki mevcut durumu gösterildi. Teknolojik yeniliklerle ilgili ulusal girişimleri koordine etmekten sorumlu devlet kurumu olan Rusya Devlet Nükleer Enerji Kurumu Rosatom, 16 kübitlik kuantum bilgisayarını sergiledi. Rusya’nın kuantum bilgisayarı askeri alanda “etkileyici”
Rosatom’un konuyla ilgili kendi basın açıklamasına göre, bu bilgisayar üzerinde şimdiden yararlı, molekül simülasyonlu hesaplamalar yapıldı. Rus işlemcinin, askeri uygulamalar için etkileyici derecede yararlı olduğu gösterilen aynı kuantum tavlama teknolojisini kullandığı söyleniyor. Kuantum tavlamanın kuantum tünelleme, dolanıklık ve süperpozisyon gibi kuantum fiziğine özgü özelliklerden yararlanarak çok sayıda çözüm içeren problemlerin optimal çözümünü bulmak için kullanılan bir kuantum hesaplama yöntemi olduğunu belirtelim. Kısaca Rusya’nın kuantum bilgisayarını İran’ın tanıttığı “kuantum” işlemcisiyle karıştırmamak gerek.
Rusya Bilimler Akademisi Lebedev Fizik Enstitüsü (LPI) ve Rusya Kuantum Merkezi tarafından geliştirilen kuantum bilgisayar, daha yüksek kübit sayısı ölçeklenebilirliği elde etmek ve aynı zamanda gürültünün etkisini azaltmak için Quantinuum ve IonQ gibi önemli kuantum hesaplama şirketleri tarafından kullanılan bir yaklaşım olan entegre fotonik ile kapana kısılmış/hapsolmuş iyon kübitlerinden yararlanıyor gibi görünüyor. Kuantum hesaplamada gürültüyü geleneksel bilgisayarlardaki hatalara benzetebilirsiniz. Rusya’nın bu kuantum bilgisayarının gelişimi aslında epey bir zaman önce başladı. Programın arkasındaki isim olan Ilya Semerikov, kapana kısılmış iyonlar üzerindeki çalışmalara 2015’te başladı. Bu çalışmalar sonucunda Rus GLONASS için bir kuantum saati de inşa edildi. Bu başarı, Rosatom’un kuantum hesaplama yol haritasına, kullanılabilecek olası teknolojilerden biri olarak kapana kısılmış iyon teknolojisini dahil etmesine yol açtı. Ilya Semerikov, “Kuantum bilgisayarımız, ki bu çok önemli, halihazırda molekülleri modelleyerek faydalı işler yapıyor ve bilimsel soyutlama yapmıyor” dedi.
En iyisi değil ve olmayacak
Öte yandan Rusya’nın 16 kübitlik kuantum bilgisayarı günümüzün en iyi değil ve olmayacak. Zaten programları kapsamında Rusya’nın böyle bir niyeti de yok -en azından bu proje üzerinde. Örneğin IBM’in 127 kübit sayısına ulaşan kuantum bilgisayarları bulunuyor. Ancak iki uygulama arasında yukarıda da dediğimiz kuantum tavlama farklılığı var. Yani Rsuya, yakın zamanda “kuantum avantajı” elde edemeyecek.
Ancak, kuantum tavlama sistemleri Rusya’nın yapmaya çalıştığı şey için oldukça verimli olabilir. Bu sistemlerin ölçeklendirilmeleri daha kolay ve spesifik bir alanda daha iyi çalışabiliyor. Bu spesifik alan da daha çok optimizasyon olarak ifade ediliyor. Bu optimizasyon askeri alanda ciddi kazançlar sağlayabilir. Bunun dışında kaynak tahsisi, ürün tasarımı, lojistik vb. alanları optimize etmek için de kullanılabilirler.
